“Geduld is een altijd beschikbaar alternatief voor de rusteloosheid en gejaagdheid die het denken kenmerken.’ (Kabat-Zin, J.)
Bij mindfulness gaat het om meer dan enkel het oefenen van bepaalde technieken, zoals het trainen van aandacht, meditatietechnieken, enz. Er zijn ook bepaalde houdingen die de beoefening van mindfulness ondersteunen. Deze houdingen zijn niet-oordelen, geduld, een frisse blik, vertrouwen, niet hoeven streven, openheid en mildheid.
Een belangrijke houding bij mindfulness is die van geduld. Het komt nogal eens voor dat we ongeduldig wachten op of streven naar de volgende belangrijke gebeurtenis of resultaat in ons leven. Wij gaan helemaal voor de volgende promotie of loonsverhoging, we werken hard en sparen voor een grotere woning, enz. Dan kan het gebeuren dat wij datgene wat er nu al is, helemaal niet opmerken omdat we met onze gedachten enkel met de toekomst bezig zijn. Als we altijd bezig zijn met ons te haasten om ergens anders te geraken, dan is het nevenproduct ervan dat we nooit echt aanwezig zijn op de plek waar we nu zijn. En dat is wel bijzonder spijtig.
Soms zijn we ongeduldig met andere mensen, soms zijn we ongeduldig op het werk, soms zijn we
ongeduldig omdat we bepaalde taken af wil krijgen, enz. Het zich oefenen in geduld heeft iets helend en voedend en hangt heel erg samen met de erkenning dat sommige zaken niet sneller kunnen gaan dan ze gaan. Je zou de vergelijking kunnen maken met kinderen die zelf de vlinder uit de pop willen halen. Er zijn nu eenmaal bepaalde zaken die zich ontvouwen op hun eigen wijze en in hun eigen ritme. Door het oefenen in geduld komen we meer en gemakkelijker in contact met het hier en nu.
Geduld hangt ook samen met acceptatie. Let wel, acceptatie betekent niet dat je alles maar over je heen moet laten komen of geen inspanning moet doen om je doelen te realiseren. Als je iets veranderd wil zien of iets wil bereiken en het ook in je mogelijkheden ligt, dan is het vanzelfsprekend heel normaal en zelfs aangewezen dat je dat ook probeert te veranderen of te bereiken. Maar een eerste aspect van acceptatie is datgene accepteren wat je niet kan veranderen. Soms confronteert het leven ons nu eenmaal met situaties waar we materieel niets aan kunnen veranderen. Het zich oefenen in deze vorm van geduld is één van de moeilijkste dingen die ik ken.
Een tweede aspect van acceptatie is het accepteren van het huidige moment, inclusief die dingen die ik veranderd wil zien én mijn wens om deze te veranderen*. Het kunnen zien van de situatie zoals ze nu is samen met mijn wens om aan bepaalde aspecten ervan iets te veranderen, geeft aan deze wens een bijzondere kwaliteit. Acceptatie betekent hier dan dat de wens niet hoeft uit te komen om mezelf en het huidige moment te kunnen omarmen. Zo kan ik heel erg mijn best doen om bijv. die directiefunctie te bekomen omdat ik een bepaalde visie heb die ik graag in het bedrijf zou uitdragen, én tegelijk mezelf aanvaarden waar en wie ik nu ben. Hoewel ik bij mijzelf de wens zie om te groeien, om vooruit te komen, mondt dit niet uit in een vorm van een dwang, van moeten. In die zin verkrijgt acceptatie iets bevrijdend; ik hoef niet iemand te zijn die ik op dit moment niet ben. Deze vorm van geduld en acceptatie van de situatie en jezelf wordt aldus een groot geschenk aan jezelf.
Zeker in deze tijden waarin we allemaal – en gelukkig maar – iets willen maken van ons leven en bepaalde doelen hebben en daar ook veel van onze tijd en middelen voor over hebben, is deze vorm van geduld van groot belang.
Door het trainen van mindfulness ontwikkelen we geduld ook ten opzichte van onze eigen geest en het eigen lichaam. In deze zin is geduld ook een goed antidotum tegen een geagiteerde geest. We geven onszelf de ruimte om datgene te ervaren wat er nu is, of het nu gejaagdheid, boosheid, ergernis of angst is. We kunnen ook de neiging van de geest opmerken om voortdurend met duizend en één dingen bezig te zijn en tegelijk opmerken dat we hierin niet hoeven mee te gaan, dat we ook hier keuzes kunnen maken. Wanneer al deze ervaringen – agitatie, boosheid, enz. - zich voordoen, vormen ze onze werkelijkheid op dat moment. En als daar een oordeel bij komt of een wens om deze ervaringen te veranderen, dan horen ook deze bij deze werkelijkheid. De oefening bestaat erin om elk van deze ervaringen zijn eigen tijd te geven om zich te ontvouwen en weer te verdwijnen, net zoals de rups, de pop en vlinder. ‘Waarom zouden we ons door sommige momenten heen haasten om bij andere, ‘betere’, uit te komen? Tenslotte is elk moment je leven in dat moment. (…) Geduld oefenen herinnert ons eraan dat we onze momenten niet met activiteiten en denken hoeven op te vullen om ze waardevol te laten zijn. Het helpt ons in feite niet te vergeten dat juist het tegenovergestelde waar is.’ (Kabat-Zin, J., Gezond leven met mindfulness, 66)
* de Waal, E., Living with contradiction, Morehouse Publishing, 1997, 45