Een lastige taak, waar je tegenop kijkt, uitstellen en voor je uitschuiven, is voor velen herkenbaar. Die mail van die klagende klant beantwoord je morgen wel even, de powerpoint voor die lastige presentatie maak je straks wel even, … Hoe komt dat dat we moeilijke zaken liever uitstellen? Redelijk bekeken is het beter om ze eerst te doen, dan ben je er al van af. En hoe komt dat sommige mensen daar blijkbaar minder last van hebben?
Uit onderzoek blijkt dat uitstelgedrag samenhangt met hoe je omgaat met falen. Wat denk je als een bepaalde taak niet lukt? Hoe verklaar je je falen?
Een eerste mogelijkheid is dat je de oorzaak van een falen zoekt bij wie je bent. Op dat moment ben je ‘dom’, ‘onhandig’, ‘een slechte spreker’, … Kortom, wanneer je faalt, vind je jezelf een loser. Het falen straalt af op je hele persoonlijkheid en bevestigt dit beeld van jezelf.
Dat gevoel dat je zo bent, doet dan schaamte ontstaan over wie je bent. En schaamte is nu juist de emotie die mensen ten alle prijze willen vermijden. Een mogelijke manier om schaamte te vermijden, is passiviteit. Het aloude adagium: ‘wie niets doet, kan niets verkeerd doen.’
Dat kan een tijdje goed gaan en comfort bieden, maar op lange termijn is uitstellen natuurlijk geen oplossing. Problemen gaan niet altijd vanzelf weg. Uitstellen kan aldus toch nog uitmonden in een faalscenario. De klager wordt nog bozer omdat de mail niet onmiddellijk wordt beantwoord, de presentatie komt nu wel heel dichtbij en je hebt nog altijd geen degelijke powerpoint,… Wanneer je ook dit falen weer laat afstralen op wie je bent, komen er bijkomende gedachten als: ‘ik ben traag, niet georganiseerd, lui, …’
Een tweede mogelijkheid om eventueel falen te verklaren is om te kijken, niet naar wie je bent, maar naar wat je hebt gedaan. Je bent niet dom, maar je hebt gewoon niet de juiste aanpak gekozen om het probleem op te lossen. Falen hangt aldus niet samen met wie je bent, maar met wat je doet.
Deze manier om naar falen te kijken, creëert de ruimte om op zoek te gaan naar een betere manier om met een probleem om te gaan. Je hebt de mail van de klager onmiddellijk beantwoord, maar deze wordt nog bozer. Blijkbaar heb je de verkeerde woorden gebruikt. De volgende keer ga je het zeker anders aanpakken. Falen relateren aan je gedrag maakt dat je kan leren en beter worden.
Dat betekent natuurlijk niet dat falen dan niet pijnlijk is. Natuurlijk wel. Het blijft vervelend dat je de betrokken cliënt verkeerd hebt aangepakt. Misschien zal je je moeten verontschuldigen en intern moeten toegeven dat je de verkeerde aanpak hebt gekozen. Maar het zegt niets over wie je bent, enkel over wat je nu in dit concrete geval hebt gedaan. De volgende keer kan je voor een andere manier kiezen.
Dit geldt voor je falen, maar ook voor je successen. Als je succes hebt, zegt dat niets over wie je bent, maar wel dat je de juiste keuzes hebt gemaakt om een probleem op te lossen.
Of je kiest voor ‘zijns’ gedachtegang ‘ik ben dom, onhandig, …’ of een ‘doe’ gedachtegang ‘ik deed iets verkeerd, de volgende keer doe ik het anders’ bepaalt of je sneller in passiviteit en uitstelgedrag gaat of niet. Deze keuze maak je zelden tot nooit bewust. Je reactie op falen is een gewoontepatroon en hangt samen met je eerdere ervaringen: met je opvoeding, ervaringen op school en je werk, …
De sleutel van de oplossing bestaat erin om je bewust te zijn van je gedachtegang wanneer deze zich voordoet, op te merken welke gedachten er zijn. In welke modus zit je? Werkt deze passiviteit en uitstelgedrag in de hand? En kan je er dan voor kiezen om te zien dat falen samenhangt met wat je doet en niet met wie je bent, dat dat zelfs niets zegt over wie je bent?
Dit bewust zijn van je gedachtegang is natuurlijk best moeilijk, zeker in de hectiek van een drukke werkvloer. Bovendien is het ook niet altijd gemakkelijk om voor ander gedrag te kiezen. Gewoontepatronen zijn best sterk en de menselijk drang om schaamte te vermijden is groot. Daarom is het ook belangrijk om hierbij mild te zijn voor jezelf en je niet op je kop te zitten wanneer je opmerkt dat je in een oude gewoonte bent hervallen.
De uitnodiging is om telkens opnieuw te zien dat, wanneer je toch hebt uitgesteld, dit samen hangt met bepaalde gewoontepatronen die je je eigen hebt gemaakt. Dat zegt niets over wie je bent en is gewoon heel erg menselijk. Je kan op elk moment opnieuw kiezen om hier vriendelijk mee om te gaan en beslissen om alsnog die actie te ondernemen die nodig is.
Je kan je oefenen om je gedachten op te merken en om vriendelijk om te gaan wat je dan opmerkt, via de techniek van mindfulness. Mindfulness helpt je om aandachtig aanwezig te zijn in de hectiek van het dagelijkse leven en op te merken wat er speelt. Het creëert zo de ruimte om te kiezen voor andere wijze van omgaan met het risico op falen en zo, eerder dan uit te stellen, te kiezen voor positieve actie.
Wil je meer weten over mindfulness? Het kan hier!