Tot echt betekenisvolle communicatie komen is niet altijd gemakkelijk. Zowel op het werk als privé kan je tijdens of na een gesprek of een meeting een slecht gevoel overhouden. Je blijft misschien zitten met een gevoel dat je niet gehoord werd of, wat ook kan natuurlijk, je hebt het gevoel of krijgt de feedback dat je het gesprek hebt gedomineerd en dat de anderen gefrustreerd zijn achtergebleven.
Een belangrijke voorwaarde voor een goed gesprek of vlotte meeting is de bereidheid om te luisteren. Dat is evident. Zonder deze bereidheid wordt elk gesprek tot een dovemansgesprek waar de ene praat en de andere de woorden langs zich heen laat glijden. Als dit zo evident is, hoe komt het dan dat het toch vaak misloopt? Als je in gesprek bent of in een meeting zit, luister ik immers toch naar wat er gezegd wordt. Of, omgekeerd, is het toch ook wel meestal zo dat de andere deelnemers naar jouw inbreng hebben geluisterd. En toch voel je je misschien niet gehoord. De vraag stelt zich dan wanneer iemand echt luistert naar de andere.
Waarachtig luisteren veronderstelt de bereidheid om het antwoord op een vraag niet te weten. Als je iemand vraagt hoe het met hem of haar is en je denkt tegelijk ook al het antwoord te weten, is de kans klein dat je het antwoord echt zal horen. Als je bereid bent om het antwoord niet te weten, stel je je eigen oordeel even uit. In plaats van je eigen oordeel voortdurend center stage te geven, ga je het even parkeren en zo ruimte maken voor wat de ander te zeggen heeft. Dat wil niet zeggen dat je je eigen oordeel dan maar moet laten vallen of dat dit minder waard is. Natuurlijk niet. Je kan dit nadien nog inbrengen en zo kan er een ware dialoog ontstaan, in de mate dat ook de ander bereid is om te luisteren natuurlijk.
De bereidheid om niet te weten creëert ook de ruimte om echt aanwezig te zijn bij wat de ander te zeggen heeft. Ook dit aanwezig zijn bij de ander hoeft niet te betekenen, dat je je helemaal in het verhaal hoeft te verliezen. Aanwezig zijn betekent aanwezig zijn bij de ander én bij jezelf. Wat heeft de ander in te brengen en wat doet dat met mij? Wat kan ik hier straks bijkomend over inbrengen? Een dialoog veronderstelt minstens twee personen. Als je jezelf verliest in de ander, kan er van een ware dialoog dan ook geen sprake zijn.
Als deelnemers aan een vergadering kunnen luisteren op deze manier, aandachtig aanwezig en met de bereidheid om niet te weten, ontstaat er een vruchtbare ruimte waar nieuwe ideeën kunnen ontstaan, problemen op tafel kunnen komen en oplossingen kunnen worden gevonden op een manier dat iedereen zich gehoord voelt.
Ruimte maken voor iedereen en iedereen horen heeft trouwens ook weer zijn valkuil. Het risico bestaat dat door de vele meningen die worden geuit en de hoeveelheid informatie die zo op tafel komt, je door de bomen het bos niet meer ziet. Een andere valkuil is dat, indien iedereen gehecht is aan zijn mening én tegelijkertijd ook harmonie wil bewaren, meetings steevast uitdraaien op een soort van grootste gemene deler, een compromis waarin iedereen zich een beetje kan vinden. Deze grootste gemene deler is echter niet altijd de beste oplossing.
Het is dan ook belangrijk dat je in staat bent om de tijd te nemen – hoe kort ook – om het stof even te laten neerdalen, zo de relevante informatie te zien en de juiste beslissingen te nemen. Dit moment van rust kan ook tonen in welke mate bepaalde emoties, zoals bijvoorbeeld trots, in de weg staan om je eigen mening los te laten, indien deze niet de meest geschikte lijkt. Je zou hiertegen kunnen inbrengen dat je deze tijd niet altijd hebt. Dat is zonder meer waar. Meetings hebben hun dynamiek en vragen soms om snelle beslissingen. Toch leert de ervaring dat meetings en zelfs bilaterale gesprekken vaak voldoende mogelijkheid bieden om deze rust en ruimte te vinden, indien je hierin getraind bent.
Hoe kan je je hierin trainen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen die de achtweekse mindfulness training hebben gevolgd en een regelmatige mindfulness praktijk hebben, aandachtiger aanwezig zijn in een gesprek, meer bereid zijn om het antwoord niet meteen te weten en het lastige gevoel dat dit met zich meebrengt, even te laten voor wat het is. Zij slagen er ook vaker in om de ruimte te vinden om te komen tot bewuste beslissingen ook wanneer het gevaar van information overload om de hoek komt kijken, en zij zijn minder gehecht aan eigen meningen en voorstellen*.
Wil je meer weten over hoe je mindfulness kan trainen? Je vindt meer informatie hier.
Chaskalson, M., The Mindful Workplace, Wiley-Blackwell, 2011, p. 4.